Շնորհավոր ծնունդդ, Վանո Սիրադեղյան

Երազանքները և նպատակները

Մտքերը՝ Արթենի Ջանիկյանի

Մարդկանց մեծամասնությունը երազում է եւ ունի նպատակներ, ձգտումներ։ Սակայն քչերն են, որ դրանց տարբերությունը հասկանում են եւ չեն խառնում իրար։ Երազանքներ, երեւակայական մտքեր, պատկերացումներ։ Ստեղծած աշխարհ, որտեղ երջանիկ ես։ Ստեղծած անիրական աշխարհ։ Մի վայր, որտեղ ամեն ինչ այլ է։ Մի վայր, որտեղ կատարվում են քո բոլոր ցանկություններն անխտիր։ Հեքիաթ…։ Կամ միգուցե մի անիրական ցանկություն։ Երազազելու երեւույթին կարելի է անվերջ տարատեսակ սահմանումներ տալ։ Իսկ նպատակները՞… Իրատեսորեն ստեղծած ցանկություն, տենչ։ Մի բան, ինչին ձգտում ես։ Նշանակետ, ինչին կցանկանաս հասնել։ Մի երեւույթ, ինչին հասնելու համար կներդնես բոլոր ուժերդ եւ կանես ամեն ինչ։ Նպատակ բառն էլ կարելի է շատ այլ կերպերով սահմանել։ Բայց կարծում եմ սահմանումներից տարբերությունը երեւաց չէ՞։ Երազանքները սովորաբար լինում են անիրական։ Իսկ նպատակները ծնվում են երազանանքերից։ Կարող ես երազել անթերի կյանք։ Երջանիկ ընտանիք։ Կյանքը ինչ որ դրախտում։ Հարստություն։ Այդ ամենը երեւակայություն է։ Սակայն երբ դա դարձնես քեզ նպատակ, այն երբեւիցէ կկարողանաս իրականացնել։ Երազել։ Առաջին հայացքից շատերի համար անիմաստ երեւույթ, ժամանակի անխնա ծախս։ Շատերը ասում են, որ երազելուց բան չի փոխվում, հարկավոր է գործել, շարժվել առաջ։ Դա ճիշտ է։ Սակայն անգամ ամենաիրատես մարդկանց պետք է երազել։ Երազանանքերը թեեւ անիրական են եւ երեւակայության արդյունք, սակայն եթե երազանքը փոխակերպես նպատակի եւ դարձնես քո առաջնային ձգտումը, ապա… կիմանաս ինչպես գործել եւ դեպի ուր։ Իսկ ի՞նչ, եթե երազանքներդ իրականում անգամ մոտ էլ չեն իրականությանը եւ մտքիդ թռիչքը այնքան է, որ երեւակայությանդ սահմանններում ստեղծել ես մի անիրական երազանքների աշխարհ, որը իրականության մեջ անհնար է ստեղծել։ Երազելը լավ է։ Երազանքների անիրական աշխարհ ունենալը նույնպես։ Սակայն իրատեսական դաշտի սահմանը երբեմն հարկավոր է անգամ երազելուց տեսնել։ Եթե այն կորցնես եւ ընկնես իլուզիաների աշխարհ, ապա… ապա ի՞նչ նպատակներ կունենաս իրական աշխարհում։ Ինչպիսի ձգգտումներ։ Դատարկություն։ Կապրես այդպես էլ անիրական աշխարհի մասին երազելով։ Իսկ իրականությունը… իրականությունը լինում է դաժան։ Այդպիսով երազիր։ Երազիր այնպես, որ երազանքներդ կարողանաս փոխակերպել իրական կյանքի, որպես նպատակներ։ Իսկ հետո փորձես հասնել դրանց։ Երազիր, երազիր, երազիր, ապա դարձրու երազանքներդ նպատակներ եւ իրագործիր դրանք։

Զգացմունքները ցանկանում են, որ մենք իրենց զգանք…

Մտքերը՝ Արթենի Ջանիկյանի

Զգացմունքներ։ Դրանք Ստեղծված են զգալու, ստեղծված են, որպեսզի դրանց շնորհիվ մենք մեզ կենդանի զգանք։ Որպեսզի դրանց շնորհիվ ինքներս մեզ հասկանանք կամ ճանաչենք։ Որպեսզի սիրենք, ատենք, սխալներից դասեր քաղենք, մեծանանք, հասունանանք, փոխվենք։ Եվ վերջապես, որպեսզի ուղղակի ապրենք դրանցով, քանի որ վերջ ի վերջո դրանք են լցնում մեր կյանքը իմաստով։ Ինչպիսի՞ն է կյանքը առանց զգացմունքների, էմոցիաների։ Այն անգույն է։ Կամ մութ։ Միգուցե մռայլ։ Մի բառով՝ անիմաստ։ Ինչու ապրել, եթե չես զգալու ուրախություն, տխրություն, սեր, երջանկություն։ Էլ ինչին է պետք կյանքն այդ դեպքում։ Այսօր կյանքը դաժան է, այն մեզ անդադար ցավ է պատճառում ՝ ամբողջ մեր օրերի ընթացքում։ Ցավի հաճախ ուժգին զգացումը ստիպում է ատել զգացմուքները, ինչից հետո դու սառում ես եւ… վերջ։ Դու այլեւս չես ապրում։ Բայց… երբեք հարկավոր չէ զգացմունքները զգալու ցանկությունը կորցնել։ Լինեն դրանք դրական, թե բացասական, միեւնույն է զգացմունքներ են, որ ստիպում են մեզ զգալ։ Հենց զգացմունքներն են, որ օգնում են տեսնել աշխարհի թե գեղեցկությունը, թե մութ կողմերը։ Դրանք են, որ օգնում են ուրախանալ եւ զգալ երջանկություն թեկուզ եւ վայրկյանական։ Դրանք են, որ ստիպում են զգալ տխրություն։ Զգացմունքներն օգնում են ապրել եւ թույլ են տալիս գունավորել մեր կյանքը։ Նրանք ցանկանում են, որ մենք իրենց զգանք…։

Չէ՞ որ ամեն ինչ քո ձեռքերում է

Մտքերը՝ Արթենի Ջանիկյանի

Չէ՞ որ ամեն ինչ քո ձեռքերում է։ Ամեն ինչ։ Ցանկացած ընտրություն, ցանկացած որոշում։ Հերիք են բոլոր արդարացումները։ Հերիք են «իմ հանգամանքներն էլ սրանք են» արտահայտությունները։ Հերիք են անվերջ բողոքները։ Կան բաներ, որոնք մենք այս պահին անկարող ենք փոխել եւ երբեք էլ չենք կարողանա։ Սակայն մենք ունենք ձեռքեր, ոտքեր, ուղեղ, միտք եւ… եւ ընտրության հնարավորություն։ Մենք ունենք կյանքը փոխելու հնարավորություն՝ ցանկացած դեպքում։ Եթե այսօր դժբախտ ես, արա այնպես, որ վաղը լինես երջանիկ։ Դիր նպատակներ եւ աստիճանաբար հասիր դրանց։ Շարժվիր առաջ։ Անվերջ բողոքները քեզ չեն օգնի։ Դու ես որոշում, հիմա ամեն ինչ վերցնել քո ձեռքերը եւ սկսել կյանքդ փոխել, թե թողնես վաղվան։ Հերիք են արդարացումները, փոխիր մտածելակերպդ եւ կփոխվի նաեւ կյանքդ։ Հերիք են արդարացումները, հոգնա՞ծ ես՝ շուտ քնի’ր։ Ժամանակ չունե՞ս՝ խանգարող հանգամանքներից ազատվի’ր։ Կազմվածքիցդ գոհ չե՞ս՝ սպորտով զբաղվի’ր։ Գիտելիքներդ բավարա՞ր չեն՝ սովորի’ր։ Անցյա՞լն է խանգարում՝ բա’ց թող, ամենը ջնջիր, նոր էջից սկսիր։ Սկսիր կյանքդ նոր էջից։ Չէ՞ որ այսօր այդքա՜ն բան է մեզ հասանելի ավելին քան երբեւէ։ Ցանկացած ինֆորմացիայի հասանելի անվերջանալի աղբյուրներ։ Վերջ ի վերջո ապրում ենք 21-րդ դարում։ Գտիր նոր զբաղմունքներ, լցրու օրդ նոր գույներով։ Պետք են նոր եւ լավ սովորություննե՞ր։ Ազատվիր հին, վատ եւ անիմաստ սովորություններից, ձռք բեր նոր եւ լավ սովորություններ, որոնք կօգնեն, որ բարելավվես կյանքդ։ Որոնք կօգնեն շարժվել առաջ։ Արթնացիր մեկ ժամ շուտ, վերցրո’ւ եւ արա’։ Շրջապատ չունե՞ս։ Մեզ բոլորիս տրված է շփվելու եւ խոսելու հիանալի հնարավորություն, օգտագործի’ր դա, ձեռք բեր նոր ծանոթություններ եւ լցրու շրջապատդ քեզ մոտիվացնող եւ ոգեշնչող մարդկանցով։ Վերջ ի վերջո զբաղվիր կամքի ուժդ զարգացնելով։ Դո’ւ կարող ես, դո’ւ ի զորու ես փոխել կյանքդ եւ զբաղվել նրանով ՝ ինչն իրականում քեզ ոգեշնչում է։ Բաց մի թող քեզ տրված ոչ մի հնարավորություն։ Ամեն ինչ հենց ՔՈ’ ձեռքերում է։ Գործիր եւ արա առաջին քայլդ։ Զարգացիր, դարձրու կյանքդ գեղեցիկ ոգեշնչող ֆիլմ եւ դարձիր այդ ֆիլմի գլխավոր հերոսը։ Եթե ցանկանում ես, որ ստացվի, ապա վե’ր կաց եւ սկսիր գործել հենց հի’մա։ Հիշիր, որ հաջողությանը սահման չկա։

Աշունը…

Լիլիթ Մինասյան

Աշնան լուռ ձայները մեզ են կանչում: Թափված տերևների և քո սառսուռի ձայնն է միայն լսվում: Մտորումների մեջ, երգը ականջներում, դողը մարմնի մեջ, մենակ քայլելն է աշունը: Սառած վիճակում մեկ գավաթ տաք սուրճ վայելելն է աշունը: Եղանակին խաբնվելն է աշունը: Արևոտ եղանակին, արևոտ տրամադրությամբ դուրս գալը, և հանդիպել ցուրտ և մռայլ եղանակին, ցուրտ և մռայլ մարդկանց դեմքերով:

Ոչ, իրականում սա աշունը չէ, այլ մարդու սրտի աշունն է:

Աշունը կարծես ամենածանրաբեռնված եղանակը լինի: Ամռան արևոտ օրերը և հանգստի վիճակը միանգամից վերանում է աշնան: Շատ ծանրաբեռնված օրերը, վատ եղանակը, ցուրտ վիճակը և ցեխոտ փողոցները փչացնում են ողջ աշնան ոսկեզօծ գեղեցկությունը:

Շարժասանդուղք: Գուրգեն Խանջյան

Կարինե Միքայելյան

Շարժասանդոււխքը Գուրգեն Խանջյանի ստեղծագործությունն է, որը նկարագրում է, թե ինչպիսին է կյանքի ընթացքը։ Շարժասանդուղքը, որը ունի շատ մեծ կարևորություն, խորհրդանշում է հենց կյանքը։ Սանդուղքի վրա գտնվող մարդիք, ովքեր միշտ մրցաքցում և խանգարում են միմյանց, հենց մեր հասարակությունն ու տարբեր խոչընդոտներն են, որոնք միշտ մեզ քաշում, գցում են ցած։ Անհայտության պատը համեմատվում է հաջողության հետ։ Սակայն ինչքան էլ բարձրանում են, միայն մի քանիսն են հասնում այդ հաջողությանը։ Ամենախորհրդավոր հերոսն այս պատմվածքի մեջ՝ մուրացկանն է։ Իր կերպարը հետաքրքրեց ինձ, քանի որ համակերպված էր իր ծանր կենսակերպի հետ։ Մեր անհաջողությունների համար սովոր ենք մեղադրել ուրիշներին, սակայն այս ընչազուրկը երախտապարտ էր նույնիսկ գետնից գտնված ծխախոտի համար։ Այս ստեղծագործությունը ազատության փնտրտուքի ողի է և այն թաքնված է այդ ընչազուրկի կերպարի մեջ։ Նա ոչինչ չուներ, սակայն ազատ էր հոգով և մտքով։

Ժամանակակից ստեղծագործությունների կարևորությունը ներկայում

Շուշան Փաշինյան

Գրիգոր Խանջյան նոր եմ սկսում կարդալ: Իրականում ինձ համար չափազանց ոգևորիչ է մեզ հետ նույն ժամանակահատվածում գտնվող գրողների ստեղծգործություններ կարդալ և ստանալ այնպիսի զգացողություններ, ինչպիսին ստանում եմ բազմաթիվ այլ ժամանակահատվածներում հայտնի գրողների ստեղծագործությունները ընթերցելիս, ովքեր ականատես չեն եղել այս ժամանակահատվածին: Չափազանց ավելի հետաքրքիր, զգացմունքային և կարևոր է ժամանակակից գրողների ստեղծագործություններում այսպիսի խորը և միևնույն ժամանակ հարաբերական մտքեր և վերլուծություններ տեսնելը: Որքան կա կարիք և կարևորություն ընթերցելու այլ ժամանակահատվածներում գտնվող գրողների ստեղծագործությունը, պատմություն հասկանալու, վերլուծելու և հեռանկարներ տեսնելու համար, այդքան էլ կարևոր է ժամանակակից գրողների ստեղծագործությունը ներկայի մասին տեսակետներ հասկանալու, վերլուծելու և տեսակետներ և հեռանկարներ ստեղծելու համար:

Շարժասանդուղք։ Գուրգեն Խանջյան

Մտքերը՝ Կարինե Գոմցյանի

«Շարժասանդուղք» պատմվածքը մի ֆանտաստիկ պատմավծք է, որում շատ գրագետ և հետաքրքիր կերպով նկարագրվում է կյանքը, այն կյանքը, որը մենք ապրում ենք։ Համեմատությունները այնքան շատ էին։ Նույն սանդուղքը դա մեր կյանքն էր, այն ճանապարհը, որով մենք անցնում ենք, փորձելով հասնել հաջողության։ Վարդագույն Լուսապսակն այն հաջողությունը, որին ձգտում էին բոլորը։ Ետդարձը այն անհաջողությունները և բարդություններն էին, որոնք հանդիպում են մարդկանց իրենց կյանքի ընթացքում և ով չէր կարողանում դիմակայել այդ բարդությանը, ուղղակիորեն ընկնում էր անդունդը, որտեղից հայտվնում էր մի վայրում, որը անվանում էին «Անհաջողակների Երկիր»։ Այո՛, այդպեղ էին բոլոր անհաջողակները, մուրացկաններ, այն շարքային մարդիկ, ովքեր ապրում են աղքատության մեջ, ովքեր ապրում են հարուստների մնացորդներով, ինչպես ապրում էր ցնցոտիավոր մարդը։ Վերևի մարդիկ դրանք յան պաշտոնյաները, մեծահարուստներն էին, ովքեր իրենց կարող էին թույլ տալ ամեն բան։ Բայց այս ամենին զուգահեռ ինձ ամենաշատը հետաքրքեց Անհայտության պատը, որը խորհրդանշում էր հավատքը։ Անհայտության պատը դա այն պատն էր, որից այն կողմ ոչ ոք չէր եղել և ոչ ոք չգիտեր թե ինչ կա։ Սա ինձ հիշեցնում էր մեր երկինքը, որին նայելով մենք պատկերացնում ենք Աստծուն, ով ապրում է այնտեղ, ով մեր բոլոր Արարիչն է և ով մեզ լուռ հետևում է այնտեղից։ Ունեմ նաև մեկ այլ վարկած, որ Անհայտության պատը դա եկեղեցին է, որին մարդիկ մոտենում էին աղոթելու համար, բայց ցանկացած դեպքում դա այն հավատքի նշան էր, որը մարդիկ ունեին։ Եվ միաժամանակ կային նրանք ովքեր չէին հատավում, նրանք՝ ովքեր մասամբ էին հավատում և այլն։ Այս ամենը այնքան նուրբ կերպ նկարագրված մի պատկեր էր, որտեղ իսկապես սկսում էիր գիտակցել, թե ինչպիսին է կյանքը, թե իրականում ինչպես ենք մենք ապրում այն։ Հասկանում ենք, թե սիրահարվելը ինչին է հանգեցնում, որ այն իսկապես խանգարում է նպատակներին, հասցնելով մեկ այլ աշխարհը, մի գուցե հենց Անհաջողակների աշխարհ, բայց ցանկացած դեպքում, այն տանում է երջանկության, իրական երջանկության։ Այս ամբողջի ենթատեքստում հենց այն բանն էր, որ ապրելով շարժասանդուղքի վրա, անվերջ փորձելով հասցնել ինչ-որ մի բանի, որի իմաստը ինքդ էլ չգիտես, կորցնում ես այն ժամանակը, որը կարող ես վայելել, կարող ես գնահատել, կարող ես սիրել։ Այո՛, պատմվածքը լիքը ուրիշ ենթատեքստեր, ենթաասելիքներ ուներ, բայց կարծես ինձ հասավ այս մեկը, չնայած, որ հասկանում եմ նաև մնացածը։ Գուրգեն Խանջյանը հենց այն գրողն է, ով կարողանում են ամեն մի ընթերցողին հասցնել հենց իր հասանելիք իմաստը, հենց այն ասելիքը, որը նրան պետք էր այդ պահին, իսկ մի գուցե երկրորդ անգամ, մի քանի տարի հետո կրկին ընթերցելով այս պատմվածքը, կարողանամ ընկալել մեկ այլ ասելիքը, որը մի իմաստուն խորհուրդ կդառնա ինձ համար և որից ես միանշանակ դասեր կքաղեմ։

Պատմվածքը՝ այստեղ։

Համբերություն քեզ, մարդ ջան։ Գուրգեն Խանջյան

Մտքերը՝ Տիգրան Այվազյանի

Իմ կարծիքով, մարդու ծնված օրվանից սկսում են մարդաորսը։ Անընդհատ թակարդներ են լարում, իսկ այդ թակարդներ մեր առօրյան է, և մենք չենք հասկանում, որ դրանք թակարդ են։ Մարդուն սովորեցնում են՝ ինչն է ճիշտ, ինչն է սխալ, այսինքն՝ մարդուն ամեն տեղ դնում են որոշակի սահմաններում, և դա կյանքի բանաձևն են համարում, իսկ եթե մարդը ընդվզում է, ենթադրում են, որ նա հոգեկան շեղում ունի։ Սա տևում է մինչև կյանքի ավարտը։

Բացահայտում: Վանո Սիրադեղյանն իմ ընտանիքում

Արթենի Ջանիկյան

Վերջերս, երբ հայրիկիս հետ Վանո Սիրադեղյանից էինք խոսում, սկսեց Վանոյից պատմել այնպիսի բաներ, որ կարծես իրեն ծանոթ մարդ էր։ Սկզբում չէի հասկանում, թե ինչու է այդպես ներկայացնում, բայց հետո, երբ հարցրի, պատասխանից ուղղակի անչափ զարմացա։ Պարզվում է, որ Վանո Սիրադեղյանը պապիկիս հետ շատ ջերմ հարաբերությունների մեջ է եղել։ Պապիկս՝ Հարութ Ջանիկյանը, ռեժիսոր էր եւ թատերականում դասախոս, իսկ նրա ամենամոտ եւ անբաժանելի ընկերը՝ Լեւոն Ներսիսյանը։ Լեւոն Ներսիսյանի ուսանողուհին էր Վանո Սիրադեղյանի երկրորդ կինը՝ Ռուզան Սիրադեղյանը։ Ռուզանը Լեւոն Ներսիսյանին շատ էր սիրում, որպես իր ամենալավ դասախոս, անգամ որպես հայր։ Այնքան էր սիրում, որ անգամ Սիրադեղյանին ասել է, որ իր ձեռքը Լեւոնից խնդրի։ Դե, բնականաբար, նրանք հետագայում ընկերներ են դառնում, հետո ավելի մոտ… ու այդպես Լեւոն Ներսիսյանն էլ Վանոյին պապիկիս հետ է ծանոթացնում։ Նրանք նույնպես սկսում են շփվել։ Ընտանիքներով գնում գալիս էին, սկսում են ընկերություն են անում։ Այս ամենն ինձ համար ուղղակի մե՜ծ բացահայտում էր, երբևէ չէի մտածել, որ Վանոն կարող է կապ ունենալ իմ ընտանիքի հետ։ Դե, այդ ժամանակներում ես չեմ եղել, հիմա էլ, ցավոք, պապիկս չկա, որ պատմի Վանո Սիրադեղյանի մասին, նրանից ավելին իմանամ մեծ գործչի մասին։ Սակայն հայրիկս հիշում է Վանոյին եւ պապիկիս հետ նրա ունեցած ջերմ հարաբերությունները։ Պատմում է, որ երբեմն դուռը ծեծում էին, բացում էր եւ ինչ-որ տուփ էին փոխանցում Հարություն Ջանիկյանին՝ Վանոյի կողմից։ Տուփի մեջ լինում էին նվերներ եւ այնպիսի բաներ, ինչը երբեք չես գտնի Հայաստանում։ Սիրադեղյանը պապիկիս ընդունել եւ սիրել է՝ որպես արդար մարդ, ով միշտ ճշտի կողմից էր, եւ շատ բաներ ժամանակ առ ժամանակ վստահել է նրան։ Մի խոսքով, այսպիսի զարմանալի բացահայտումներ․․․Սիրադեղյանը՝ իմ ընտանիքում…։